ARAÇLARDA GEÇİŞ ÜSTÜNLÜĞÜ

                                                                                                                                       ARAÇLARDA GEÇİŞ ÜSTÜNLÜĞÜ

Geçiş Üstünlüğü; Görev sırasında belirli araç sürücülerinin, can ve mal güvenliğin tehlikeye sokmamak kaydıyla trafik kısıtlama veya yasaklarına bağlı olmalarına geçiş üstünlüğü denilmektedir.  Geçiş üstünlüğü bulunan bir aracın duyulur veya görülür bir işaretini alan ve araç sürücüleri bu araçların kolayca ilerlemelerini sağlamak için taşıt yolu üzerinde yer açması gerekir. Gerektiğinde durmak ve bu araçlar tarafından tamamen geçilinceye kadar beklemek zorundadırlar. Geçiş üstünlüğüne sahip olan araçlar söz konusu olduğunda bu araçların geçişlerine birincil sırada geçmelerine izin verilmelidir. 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 71 inci ve Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 141 inci maddesinde geçiş üstünlüğüne sahip araçlar ve bu hakkın hangi hallerde ve ne şekilde kullanılacağı açıkça belirtilmiştir. Kavşağa yaklaşan sürücüler, kavşaktaki şartlara uyacak şekilde yavaşlamak, dikkatli olmak, geçiş hakkı olan araçların önce geçmesine imkân vermek mecburiyetindedirler. İlk Geçiş Hakkı ve Geçiş Üstünlüğü Kavşaklarda ve yol ayrımlarında diğer yerlere oranla trafik kazalarının daha sık yaşandığı görülmüştür. Bu sebeple sürücüler yön değiştirirken mutlaka çok dikkatli olmalıdır. Dönüş kurallarına da mutlaka uymalıdırlar. Trafik güvenliği için özellikle dönüşlerde ilk geçiş hakkı ve geçiş üstünlüğüne de ayrıca önem verilmelidir.

 Bir kavşakta iken böyle bir işaret alan araç sürücüleri, derhal kavşağı boşaltmak ve gerekiyorsa emniyetli bir mesafe uzaklaştıktan sonra geçişi kısıtlamayacak şekilde durmak ve bu araçlar tamamen geçinceye kadar beklemek zorundadır. Cankurtaran dışında, yaralı ve acil hasta taşıyan ve geçiş üstünlüğüne sahip oldukları ayrım işaretiyle belirlenmemiş olan araçlar; geçiş üstünlüğü hakkını, gereksiz olmamak şartı ile kendilerine taşıt yolu üzerinde yer açılmasını sağlamak üzere yeterli şekilde ses cihazlarını ve ışıklı işaretlerini kullanarak, gerektiğinde el ve kol işareti yaparak, kara yolunu kullananları uyarmak suretiyle kullanırlar. Sürücülerin demiryolu geçitlerini, geçidin durumuna uygun olmayan hızla geçmeleri, ışıklı veya sesli işaretin vereceği “DUR” talimatına uymamaları, taşıt yolu üzerine indirilmiş veya indirilmekte olan tam veya yarım bariyerler varken geçide girmeleri yasaktır. Işıklı işaret veya bariyerlerle donatılmamış demiryolu geçitlerini geçmeden önce, sürücülerin durmaları, herhangi bir demiryolu aracının yaklaşmadığına emin olduktan sonra geçmeleri zorunlu olmaktadır.

Kara yolu yapısı ile kentsel yapının yapım, onarım, bakım ve işletilmesi ve kara yolunun temizlenmesinde kullanılan araçlar, kurtarıcı araçlar, ağırlık ve boyutları bakımından özel izinle kara yoluna çıkan ve bunlara koruma aracı olan araçların üstlerinde sarı renkli uyarı işareti bulunur. Bu işaret geçiş üstünlüğü hakkı vermez. Sarı renkli ışıklı uyarı işareti sadece bu araçların kendilerini belli etmeleri, tehlikesizce sürülmeleri ve kara yolunu kullananların uyarılması nedeniyle ile kullanılır. Kavşağa gelen sürücüler, kavşak giriş ve çıkışlarından kurallara uygun olarak karşıya geçen yayalara, geçiş hakkını vermek zorundadırlar. Işıklı trafik işaretleri izin verse bile trafik akımı, kendisini kavşak içinde durmaya zorlayacak veya diğer doğrultudaki trafiğin geçişine engel olacak ise, sürücülerin kavşağa girmeleri yasaktır. Sürücülerin kavşakta gereksiz olarak yavaşlamaları, durmaları, araçtan inmeleri veya araçlarının motorlarını durdurmaları yasaktır.

Geçiş üstünlüğü olan araçların uyarı işaretleri;

1) Işıklı uyarı işareti; Ambulanslarda, organ ve doku nakil araçlarında, trafik ve genel zabıtaya ait araçlarda mavi-kırmızı veya mavi, Karayolları Genel Müdürlüğünün sadece trafik hizmetlerine tahsis edilen araçlarında mavi, itfaiye ve afet ve acil durum hizmetlerinde görevli bulunan araçlarda kırmızı renk ve ışık veren ve normal hava şartlarında 150 metreden görülebilen, dönerli veya aralıklı yanıp sönen lambalı cihazlardır.

2) Sesli uyarı işareti; Araçların üzerinde veya görülmeyen kısımlarında bulunan canavar düdüğü, siren veya çan gibi en az 150 metreden duyulabilecek şekilde ses çıkaran cihazlardır. Sesler, afet ve acil durum hizmetlerinde görevli bulunan araçlarda devamlı aynı notadan, diğerlerinde değişik notaların seslendirilmesi şeklindedir.

Geçiş Üstünlüğü Bulunan Araçların İşaretini Alan Araç Sürücülerinin Uyacağı Kurallar;

Ø  Geçiş üstünlüğü bulunan bir aracın duyulur veya görülür bir işaretini alan ve araç sürücüleri bu araçların kolayca ilerlemelerini sağlamak için taşıt yolu üzerinde yer açmak, gerekiyorsa durmak ve bu araçlar tarafından tamamen geçilinceye kadar beklemek mecburiyetindedirler.

Ø  Bir kavşakta iken böyle bir işaret alan araç sürücüleri derhal kavşağı boşaltmak ve gerekiyorsa emniyetli bir mesafe uzaklaştıktan sonra geçişi engellemeyecek şekilde durmak ve geçiş üstünlüğüne haiz araçlar tamamen geçinceye kadar beklemek mecburiyetindedirler.

GELEN TRAFİKLE KARŞILAŞMA HALİNDE GEÇİŞ KOLAYLIĞI SAĞLAMA KURALLARI

Araç sürücüleri;

a-İki yönlü trafiğin kullanıldığı yollarda, karşı yönden gelen araçların hareketini zorlaştıran bir durum varsa, geçişi kolaylaştırmak için yer ayırmak, aracını sağ kenara yanaştırmak, gerekli hallerde sağa yanaşıp durmak,

b-Tehlikeli eğimli yollarda karşılaşma hallerinde; çıkan araç için geçiş güç veya mümkün değilse, güvenli geçişi sağlamak üzere, inen araçlar, varsa önceden sığınma cebine girmek, sığınma cebi yoksa sağ tarafa yanaşıp durmak, çıkan araç için manevra imkanı bulunmadığının açıkça anlaşılması halinde de geri gitmek,

c)Taşıt yolunun dar olduğu yerlerde aksini gösteren bir trafik işareti yoksa;

1-Motorsuz araçları sürenler motorlu araçlara,

2-Otomobil, minibüs, kamyonet, otobüs, kamyon, arazi taşıtı, LTT, iş makineleri, motorsuz araçları sürenler yazılış sırasına göre kendisinden önceliklere, geçiş hakkı vermek suretiyle geçiş kolaylığı sağlamak zorundadırlar.

İlk geçiş hakkı ve geçiş üstünlüğü olan araçlar şunlardır; 1-Yaralı ve acil hastaların taşınması ve bunlara ilk ve acil yardım yapılması için kullanılan cankurtaran ve özel amaçlı taşıtlarla, yaralı ve acil hasta taşıyan diğer araçlar, (Mavi-kımızı veya mavi tepe lambası) 2- İtfaiye araçları ile benzeri acil müdahele araçları, (kırmızı tepe lambası) 3- Sanık veya suçluları takip eden veya genel güvenlik ve asayiş için olay yerine giden zabıta araçları, (Mavi-kımızı veya mavi tepe lambası) 4- Trafik güvenliğini koruma veya trafik kazasına el koyma amacı ile olay veya kaza yerine giden trafik hizmetlerine ait araçlar, (Mavi-kımızı veya mavi tepe lambası) 5- Yolun yapım ve bakımından sorumlu kuruluşa ait kar ve buz mücadelesi çalışmalarında görevli araçlar, (Mavi tepe lambası) 6- Sadece alarm sırasında olmak üzere sivil savunma hizmetlerine ait araçlar, (Kırmızı tepe lambası) 7- Hizmetin devamı süresince koruma araçları ile korunan araçlar. (Mavi tepe lambası). Bu araçlar birbirleriyle karşılaşmalarında, geçiş üstünlüğü hakkı ile kavşaklarda ilk geçiş hakkını öncelik olarak alırlar.

Trafik zabıtası veya trafik işaret levhası veya ışıklı işaret cihazları bulunmayan kavşaklarda;

 1- Bütün sürücüler, geçiş üstünlüğüne sahip olan araçlara,

2- Doğru geçmekte olan tramvaylara,

3- Doğru geçen tramvay hattı bulunan karayoluna çıkan sürücüler, bu yoldan geçen araçlara,

4- Bölünmüş yola çıkan sürücüler bu yoldan gelen araçlara,

5- Tali yoldan anayola çıkan sürücüler anayoldan gelen araçlara,

6- Dönel kavşağa gelen sürücüler dönel kavşak içindeki araçlara,

7- Bir iz veya mülkten (geçiş yolundan) karayoluna çıkan sürücüler karayolundan gelen araçlara,

8- Dönüş yapan sürücüler, doğru geçmekte olan araçlara yol vermek mecburiyetindedirler.

Görev halinde iken geçiş üstünlüğü hakkına sahip olduğu, ancak bu hakkın halkın can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamak, ışıklı ve sesli uyarı işaretlerini bir arada vermek şartı ile kullanılabileceği, bu araçların görev hali dışında geçiş üstünlüğü işaret ve hakkını kullanamayacakları hüküm altına alınmıştır. Yani ilgili araç o an görevde değilse trafikte geçiş önceliği söz konusu olmamaktadır. Bu durumda geçiş hakkı kuralları uygulanmaz. Bu tür araçlara yol açmak amacıyla kırmızı ışık ihlali yapılması halinde ceza uygulanmayacağına ilişkin Emniyet Genel Müdürlüğü Genelgesi bulunmaktadır.