UYKUSUZLUK
VE YORGUNLUĞUN TRAFİĞE ETKİSİ
Trafik; yol, araç ve insan üçlüsünden
oluşmaktadır. Bunlardan herhangi birinde oluşan bozukluk trafik kazalarına
sebep olmaktadır. Trafik kazaları tüm ülkelerde de ciddi bir sorun olmaktadır. Emniyetin
yaptığı araştırmaya göre yorgunluk ve uykusuzluk, birçok trafik kazasında
doğrudan veya dolaylı olarak rol oynamaktadır. Uykusuzluk, kişilerin güvenli sürüş için
sakıncalı olan performanslarını olumsuz yönde etkilediğinden en önemli kaza
sebeplerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Sürücülerin tahminen %25-50 si
en az bir kere direksiyon başında uyudukları öğrenmekteyiz. Araba sürmek
keyifli olduğu gibi bazı durumlarda zorlayıcı ve tehlikeli hale de
gelebilmektedir. Bu durumların başında da gece araba kullanmak geliyor.
Geceleri hem karanlık nedeniyle görüş açısının ve kabiliyetinin azalması hem de
uyku, yorgunluk gibi nedenlerle algı ve dikkat seviyesindeki azalma, araba
kullanırken çok daha dikkatli olmayı gerektirmektedir. Uykusuzluğun yarattığı
dikkat düzeyinde azalma durumu ve reflekslerdeki yavaşlamanın, sürüş sırasında
bir işkenceye dönüşeceği aşikâr Özellikle uzun yolda ama günlük şehir için
sürüşlerinde de, direksiyon başında uykumuz geldiğinde tehlikelere davetiye
çıkarmış oluruz. Araç kullanırken 150
km.'den fazla yolculuk, 9 saatten az uyku büyük bir tehlike olarak karşımıza
çıkmaktadır. Uykusuz ve yorgun yola çıkmak trafik canavarına atfedilen
suçlardan biridir. Suçların en ağırlarından biri olarak bilinmektedir. Çünkü doğrudan sürücünün kendisiyle ilişkili
bir sorundur bu durum ve sonunda en ağır sonuçları olan kazaların nedenidir.
Uykusuz araç kullanmak en az alkollü araç kullanmak tehlikelidir. Sürücüler
uykulu ve yorgun olmalarına rağmen, araç kullanabileceğini düşünmektedirler.
Çünkü herkesin yorgun ve uykusuzluk eşiği farklıdır ve bazen bu yaşamsal
faaliyetlerinizi devam ettirmenizin önünde büyük engeldir. Eğer dikkat
edilmezse ciddi trafik kazalarına sebebiyet verebilir. ABD Ulusal Karayolları
Trafik Güvenliği Dairesi (NHTSA) verilerine göre, yorgun ve uykusuz araç
kullanmaya bağlı her yıl yaklaşık 100 bin kaza (kazaların yüzde 1.5'i) ve yılda
yaklaşık bin 500 ölüm (ölümlü kazaların yüzde 4'ü) meydana geliyor. Trafik.gov.tr.
nin verdiği bilgiye göre Türkiye’de en önemli kaza sebebi olarak alkollüyken
araç kullanmak (%23.5), hatalı sollama yapmak ( %22), yorgun ve uykusuz araç
kullanmak (% 17.1), yeterli sürücülük deneyimine sahip olmamak (%16.2) gibi
sürücü hataları olarak belirlenmiştir.
Araştırmalar göstermektedir ki, genelde
ortalama 16 saatten fazla uykusuz kalmak sürüş performansında önemli derecede
bozulmalara neden olmaktadır. Sonucunda ise trafik güvenliği açısından da ciddi
tehlikeler başlamaktadır. Hayatının büyük bölümünü yollarda geçiren ağır vasıta
sürücüleri ile yapılan bu araştırmanın ardından uykusuz araç kullanmanın
kazalardaki büyük payı da olmaktadır. Siz araç kullanırken yorgunluğunuzu ya da
uykunuzun geldiğini hissetmiyor olabilirsiniz. Ancak vücudunuz bu konuyla
ilgili size birçok sinyal vermektedir. Sırtta, boyunda ağrılar, gözlerde
karıncalanma, esneme, gözleri odaklamakta güçlük, trafik işaretlerinin fark
edilmemesi, ya da hatırlanmaması, aracın yolda sağa sola kayması, ani durup
kalkışların olması uyku ve uykusuzluğun işaretleridir. Mevsim kış ise aracınızın
içine temiz havanın girmesinde fayda vardır.. Uykunuz
geldiği anda camınızı açarak rüzgârın sizi uyarmasına izin verebilirsiniz.
Rüzgârının uyarıcı sesleri de sizi uyarmaya yardımcı olacaktır. Araba
sürmeden önce kesinlikle alkol veya benzeri maddeler almayın. Çok ufak bir
miktar bile güvenli sürüş yapmanızı engelleyerek hem sizin hem de trafikteki diğer
sürücülerle yayaların hayatını tehlikeye atmaya yetecektir.
Uykulu ve yorgun araç kullanma ile
ortaya çıkan kazaların tüm dünyada genel özellikleri arasında ise ağır kazalar
olması, gece geç saatlerde meydana gelmesi, genelde kazaya tek aracın karışması
ve sürücünün araçta yalnız olması, kazanın hız limitinin yüksek olduğu, uzun,
sıkıcı yollarda meydana gelmesi, olay yerinde fren izlerine rastlanmaması,
aracın yoldan çıkması sayılabilir. Uyku bozuklukları içinde en çok kaza
sebebiyeti olabilecek durumlar içinde uyku apne hastalığı, narkolepsi
sayılabilir. Bu hastalıklarda gün içinde devam eden sürekli bir yorgunluk ve
tekrarlayıcı uyku atakları vardır. Bu kadar sık uyku ataklarından birinin araç
kullanımı sırasında olması kaçınılmazdır. Gece uykuda horlama ve nefes durması şikâyetlerini
sıklıkla olması da bu hastalığa işarettir. Bu durumun ciddi alınarak uyku
laboratuarlarında incelemesi ve tedavisiyle çözümü mümkündür. Sebebine yönelik
bazen ufak cerrahi bir operasyon, kilo vermek, bazen de CPAP(burundan sürekli
pozitif hava basıncı uygulaması) ve ağız içi araçlarla sorun çözülebilmektedir.
Yorgunluk ve uykusuzluğa bağlı olarak en çok ağır vasıta sürücüleri olmak
üzere, dinlenmeden uzun süre araç kullanan sürücüler,sık sık gece yolculuğu
yapanlar, uyku bozukluğu olan kişiler (kronik uykusuzluk, narkolepsi veya uyku
apnesi gibi gündüz aşırı derecede uykusuzluk yaratan bozukluklar), uyku getiren
ilaç kullanan veya alkolün etkisinde araç kullananlar, vardiya sistemiyle
çalışanları tehdit etmektedir. Araba sürmek çok dikkat isteyen ve
reflekslerinin iyi olmasını gerektiren bir iştir.
Uykusuz
ve yorgun bir şekilde araç kullanmamak için alınacak altın değerindeki
tavsiyeler;
ü Eğer uykusuzluğa sebep olan bir
hastalığınız varsa mutlaka tedavi edilmelidir.
ü Dikkati dağıtmayacak şekilde müzik
dinlemelisiniz.
ü Uykulu ve yorgun iken asla yasal limitin
altında bile alkol tüketilmemelidir.
ü Gece 12 ve sabah 6 arasında kesinlikle
araç kullanılmamalıdır. Bu saatler vücudumuzun bize “uyu” dediği saatlerdir.
ü Sizi ayık tutacak kafein içeren
içecekler tüketilmelidir.
ü Ağır yemeklerden kaçının, hafif
yemekleri tercih ediniz. Ağır yemekler uykunuzu getirecektir.
ü Seyir halindeyken kısa molalar verilerek,
kısa yürüyüşler yapılmalısınız.
ü Yola çıkılacak saat önceden bilinmeli,
uyku planlaması iyi yapılmalıdır.
ü Sürüş pozisyonu oldukça önemlidir.
Koltuk ve direksiyon ayarlarınızı yapın.
ü Ortalama olarak 8-9 saat araç kullanımı
sınırı aşılmamalıdır.
ü Camı hafifçe açarak içeriye temiz hava
girmesini sağlayın.
ü Eğer birileriyle seyahat ediyorsanız
onunla muhabbet etmeye özen gösterin. Böylelikle hem yollar ve diğer hayatlar,
hem de kişinin kendi hayatı tehditten kurtulur.
Kafein alımı, radyo dinlemek, araçtan
inip kısa bir yürüyüş yapmak, camı açmak vb gibi geçici önlemler kesinlikle iyi
bir uyku alışkanlığının yerini almamalı ve uykusuz sürücülerin varacakları yere
güvenle varmalarını sağlayacak etkili stratejiler olarak algılanmamalıdır. Gideceğiniz
yere sağlıklı gitmek istiyorsanız trafik kurallarına uyun, yorgun ve uykusuz
araç kullanmayın. Biz bu olumsuzluğu az da olsa azaltmak için elimizden geleni
de yapmalıyız. Sonuçta hem bizim hem de başka canların hayatı söz konusudur.
Lütfen bu konuda duyarlı olmaya çalışalım…
“
“Yorgun ve Uykusuz Araç Kullanarak Kendinizi Riske Atmayın"